Europa odnotowuje dynamiczny wzrost w sektorze magazynowania energii, napędzany przez dążenie do samowystarczalności energetycznej oraz rozwój odnawialnych źródeł energii.
W 2023 roku Europa zainstalowała 17,2 GWh nowych systemów magazynowania energii (BESS), co stanowi wzrost o 94% w porównaniu do 2022 roku.
W tym samym czasie, Polska planuje wprowadzenie istotnych zmian w swoim programie „Mój Prąd”, które mogą wywołać boom na magazyny energii.
Przyjrzyjmy się szczegółom.
Sytuacja w Europie
Według raportu SolarPower Europe, 2023 rok był trzecim z rzędu rokiem, w którym europejski rynek BESS podwoił swoją roczną wielkość. Główne dane raportu są następujące.
- Zainstalowano 17,2 GWh nowych systemów BESS. To wzrost o 94% w porównaniu do 2022 roku.
- Segment mieszkaniowy stanowił 70% rocznej zainstalowanej pojemności, głównie z powodu dążenia obywateli do samowystarczalności energetycznej.
- Liderzy rynkowi: Niemcy (34% udziału), Włochy (22%) i Wielka Brytania (15%).
Pod koniec 2023 roku całkowita pojemność operacyjnych magazynów energii w Europie wyniosła około 36 GWh. Niemcy przewodziły w tym wzroście, instalując 5,9 GWh w zeszłym roku, co stanowi wzrost o 152%. Prognozy wskazują na dalszy wzrost wdrażania BESS w Europie, z przewidywaną całkowitą pojemnością 260 GWh do 2028 roku, co jednak nadal jest dalekie od celu 200 GW do 2030 roku.
Perspektywy i wyzwania w Polsce
Polska planuje duże zmiany w programie „Mój Prąd”, co ma przyspieszyć rozwój rynku magazynów energii. W nowej, szóstej edycji programu (jesień 2024), planowane jest wprowadzenie obowiązkowego magazynowania energii przy instalacji nowych paneli fotowoltaicznych. To rozwiązanie jest wzorowane na modelu niemieckim, gdzie magazyny energii zyskały dużą popularność.
Główne zmiany i wyzwania
Obowiązek magazynowania energii to kluczowe założenie programu. Dotacje na montaż paneli fotowoltaicznych będą dostępne tylko wtedy, gdy jednocześnie zainstaluje się magazyn energii.
Jakie opcje ma Kowalski? Z jakimi ograniczeniami musi się liczyć?
Obecne przepisy* określają, że moc magazynu energii nie może być większa niż moc inwertera (falownika) w instalacji fotowoltaicznej. Inwerter to urządzenie, które przekształca prąd stały (DC) generowany przez panele fotowoltaiczne na prąd zmienny (AC) wykorzystywany w domowych instalacjach elektrycznych.
Czy da się “oszukać” system? Możliwe, ale nie bez wysiłku! [stan na 18.06.2024]
Kowalski, posiadający instalację fotowoltaiczną o mocy 10 kW (tyle wynosi średnia moc instalacji przydomowych w Polsce), stoi przed nowym wyzwaniem w świetle zmiany systemu rozliczeń. Dotychczasowy model opłacalności oparty na sprzedaży nadwyżek energii elektrycznej do sieci przestał być tak atrakcyjny, zmuszając Kowalskiego do poszukiwania alternatywnych rozwiązań, żeby zaoszczędzić.
Magazyn energii jawi się jako obiecująca opcja, pozwalająca na magazynowanie nadwyżek energii wyprodukowanej przez panele fotowoltaiczne i wykorzystywanie jej w późniejszym czasie, gdy zapotrzebowanie na energię jest większe. Niestety, istniejące ograniczenia prawne dotyczące mocy magazynu do mocy inwertera (w tym przypadku 10 kW) ograniczają potencjał tego rozwiązania.
Kowalski stoi przed wyzwaniem. Zmiana systemu rozliczeń fotowoltaiki zmusza go do szukania alternatywnych rozwiązań, by zmaksymalizować korzyści z posiadania instalacji. Czy „oszukanie systemu” jest możliwe? Przyjrzyjmy się bliżej opcjom, analizując ich zalety i wady z perspektywy oszczędności Kowalskiego
Kowalski zwiększa autokonsumpcję – opcja zmiana nawyków
PLUSY
| Niska ingerencja w dotychczasowy tryb życia.Możliwość obniżenia rachunków za prąd, nawet o 30%.Brak dodatkowych kosztów inwestycyjnych. |
MINUSY
| Wymaga dyscypliny i zmiany nawyków domowników (np. pranie i zmywanie w dzień).Może być nieskuteczne w przypadku dłuższej nieobecności w domu.Ograniczona efektywność w przypadku nadwyżek energii przekraczających możliwości autokonsumpcji. |
Kowalski zwiększa autokonsumpcję – opcja inteligentny system zarządzania energią (EMS)
PLUSY
| Automatyzacja zarządzania energią, dostosowana do bieżących potrzeb i produkcji z fotowoltaiki.Maksymalizacja autokonsumpcji i oszczędności, nawet o 40%.Możliwość integracji z innymi urządzeniami inteligentnymi. |
MINUSY
| Wysoki koszt zakupu i instalacji systemu EMS (od 4 do 10 tys. zł).Wymaga wiedzy technicznej do konfiguracji i obsługi.Kompleksowość systemu może zniechęcać mniej zaawansowanych użytkowników. |
Kowalski wykorzystuje nadwyżki – opcja ogrzewanie domu
PLUSY
| Redukcja zużycia gazu lub innych paliw kopalnych.Obniżenie kosztów ogrzewania, nawet o 70%.Możliwość wykorzystania nadwyżek energii w sezonie zimowym. |
MINUSY
| Wymaga posiadania pompy ciepła lub innego systemu grzewczego kompatybilnego z fotowoltaiką.Wysokie koszty inwestycyjne w pompę ciepła (od 15 do 30 tys. zł).Sezonowość działania – mniejsza efektywność w lecie. |
Kowalski wykorzystuje nadwyżki – opcja ładujemy elektryka
PLUSY
| Oszczędność na kosztach paliwa.Wygodne ładowanie auta w domu.Dbałość o środowisko naturalne. |
MINUSY
| Wymaga posiadania samochodu elektrycznego.Wysoki koszt zakupu samochodu elektrycznego.Ograniczona pojemność baterii w samochodach elektrycznych. |
Kowalski szuka innych opcji
| Magazynowanie energii: Zakup magazynu energii pozwala zmagazynować nadwyżki energii z fotowoltaiki i wykorzystać je w późniejszym czasie, gdy zapotrzebowanie na energię jest większe. Koszt magazynu energii zależy od jego pojemności, ale może sięgać nawet 20 tys. zł.Sprzedaż nadwyżek energii: Nadal możliwe jest sprzedawanie nadwyżek energii do sieci, ale po niższej cenie niż dotychczas. Nowe taryfy gwarantują stałą cenę zakupu energii przez okres 15 lat, co może być korzystne dla Kowalskiego, jeśli prognozuje on stały poziom produkcji energii z fotowoltaiki. |
*Obecne przepisy, z których wynika ograniczenie:
1. Ustawa o odnawialnych źródłach energii:
- Art. 4 ust. 1 pkt 13: Definiuje mikroinstalację fotowoltaiczną jako instalację PV o mocy przyłączeniowej do sieci elektroenergetycznej nie większej niż 35 kW, w której wytworzona energia elektryczna może być magazynowana w akumulatorach.
- Art. 17 ust. 2: Określa, że mikroinstalacja fotowoltaiczna może być przyłączona do sieci elektroenergetycznej bez zgody wytwórcy lub dystrybutora energii elektrycznej, jeżeli moc przyłączeniowa mikroinstalacji nie przekracza 35 kW, a łączna moc zainstalowanych w mikroinstalacji urządzeń magazynujących energię elektryczną nie przekracza mocy przyłączeniowej mikroinstalacji.
2. Rozporządzenie Ministra Energii z dnia 8 lutego 2021 r. w sprawie szczegółowych warunków funkcjonowania systemu elektroenergetycznego:
- § 43 ust. 1: Określa warunki techniczne, jakie muszą spełniać mikroinstalacje fotowoltaiczne, w tym wymóg, aby łączna moc zainstalowanych w mikroinstalacji urządzeń magazynujących energię elektryczną nie przekraczała mocy przyłączeniowej mikroinstalacji.
3. Ustawa Prawo budowlane:
- Art. 36 ust. 4 pkt 3: Zwalnia z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę mikroinstalacji fotowoltaicznej, jeżeli jej moc przyłączeniowa do sieci elektroenergetycznej nie przekracza 35 kW, a łączna moc zainstalowanych w mikroinstalacji urządzeń magazynujących energię elektryczną nie przekracza mocy przyłączeniowej mikroinstalacji.
