Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) wdraża nowy program mający na celu poprawę stabilności polskiej sieci elektroenergetycznej poprzez rozwój magazynów energii elektrycznej. Program zatytułowany „Magazyny energii elektrycznej i związana z nimi infrastruktura dla poprawy stabilności polskiej sieci elektroenergetycznej” skierowany jest do przedsiębiorców, z wyłączeniem podmiotów sektora finansowego, i przewiduje wsparcie finansowe na budowę dużych magazynów energii.
Założenia programu obejmują budowę magazynów energii o mocy nie mniejszej niż 2 MW oraz pojemności co najmniej 4 MWh. Magazyny te muszą być podłączone do sieci dystrybucyjnej na każdym poziomie napięcia, co ma na celu poprawę elastyczności i stabilności polskiego systemu energetycznego, szczególnie w kontekście rosnącej liczby odnawialnych źródeł energii (OZE).
Budżet programu wynosi ponad 4 miliardy złotych, z czego 3,6 miliarda złotych przeznaczone zostanie na dotacje, a pozostałe 400 milionów złotych na preferencyjne pożyczki. Dofinansowanie w formie dotacji może pokryć maksymalnie 45% kosztów inwestycji, a dla małych przedsiębiorstw intensywność wsparcia może wzrosnąć do 65%, a dla średnich do 55%. Pożyczki mogą pokryć do 100% kosztów kwalifikowanych, a oprocentowanie pożyczek preferencyjnych ustalono na poziomie WIBOR 3M + 50 punktów bazowych, lecz nie mniej niż 1,5% rocznie.
Dofinansowanie magazynów energii – korzyści dla przedsiębiorców
Przedsiębiorcy, którzy zdecydują się na inwestycję w magazyny energii, mogą liczyć na szereg korzyści. Po pierwsze, magazyny energii umożliwiają stabilizację dostaw energii, co jest kluczowe w przypadku firm zależnych od ciągłości zasilania. Po drugie, przedsiębiorstwa, które wdrożą technologie magazynowania energii, będą mogły lepiej zarządzać kosztami energii, optymalizując autokonsumpcję oraz zabezpieczając się przed przerwami w dostawach. Co więcej, dzięki dofinansowaniu i preferencyjnym pożyczkom możliwe będzie ograniczenie kosztów inwestycji, co w długoterminowej perspektywie zwiększy opłacalność takich przedsięwzięć.
Dofinansowanie magazynów ciepła
Drugim z programów, nad którymi pracuje NFOŚiGW, jest dofinansowanie magazynów energii cieplnej. Chociaż program znajduje się na wcześniejszym etapie przygotowań niż program dotyczący magazynów energii elektrycznej, ma on ogromny potencjał, by znacząco wpłynąć na stabilność polskiego sektora ciepłowniczego. Magazyny ciepła mogą odegrać kluczową rolę w stabilizacji pracy sieci ciepłowniczych, szczególnie w kontekście coraz większej integracji odnawialnych źródeł energii (OZE).
Zgodnie z założeniami, program dofinansowania magazynów ciepła ma być skierowany do podmiotów zajmujących się systemowym ciepłownictwem. Magazyny te pozwolą na efektywne wykorzystanie nadwyżek ciepła generowanego przez OZE, co zwiększy elastyczność systemów ciepłowniczych i ograniczy konieczność stosowania bardziej kosztownych rozwiązań. Prezes NFOŚiGW, Dorota Zawadzka-Stępniak, podczas konferencji „Mapa drogowa dla magazynów ciepła w Polsce” podkreślała, że magazynowanie ciepła może być rozwiązaniem tańszym i równie skutecznym jak magazyny energii elektrycznej.
Program dofinansowania magazynów ciepła ma zostać skierowany do konsultacji w IV kwartale 2024 roku, a planowane jest ogłoszenie naboru w drugiej połowie 2025 roku. Wsparcie ma być udzielane zgodnie z unijnym rozporządzeniem GBER, a intensywność wsparcia ma wynieść 30% kosztów kwalifikowalnych, z możliwością zwiększenia do 65% w przypadku małych przedsiębiorstw. Program ten będzie szczególnie istotny dla systemów ciepłowniczych, które staną się efektywne energetycznie, a jego realizacja przewidziana jest maksymalnie do 2030 roku.
Podsumowanie dostępnych już programów – co zmieni nowa strategia?
Obecnie Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej prowadzi szereg programów wspierających rozwój odnawialnych źródeł energii i magazynów energii w Polsce. Wśród najważniejszych programów znajdują się m.in. „Mój Prąd 6.0”, „Kogeneracja dla energetyki i przemysłu” oraz „Energia dla Wsi”. Te inicjatywy już teraz umożliwiają przedsiębiorcom i prosumentom uzyskanie dofinansowania na magazyny energii oraz projekty związane z OZE.
Mój Prąd 6.0 to program skierowany do prosumentów, którego celem jest wsparcie inwestycji w mikroinstalacje fotowoltaiczne oraz magazyny energii. W ramach szóstej edycji programu, która ruszyła we wrześniu 2024 roku, magazyny energii stały się obowiązkowym elementem dla nowych instalacji PV zgłoszonych po 1 sierpnia 2024 roku. Dofinansowanie na magazyny energii elektrycznej wynosi maksymalnie 16 tysięcy złotych, co ma zachęcić prosumentów do zwiększania autokonsumpcji energii i podniesienia poziomu samowystarczalności energetycznej.
Kogeneracja dla energetyki i przemysłu to z kolei program skierowany do dużych przedsiębiorstw, które inwestują w jednostki kogeneracyjne. W ramach tego programu przedsiębiorcy mogą uzyskać wsparcie na budowę i modernizację instalacji, w tym na zakup i montaż magazynów energii zintegrowanych z jednostką wytwórczą. Program ten ma kluczowe znaczenie dla optymalizacji zużycia energii w przemyśle oraz poprawy efektywności energetycznej.
Energia dla Wsi to program skierowany do rolników oraz spółdzielni energetycznych, w którym możliwe jest uzyskanie dotacji na instalacje OZE, takie jak biogazownie, turbiny wiatrowe czy instalacje PV, oraz na towarzyszące magazyny energii. W ramach tego programu beneficjenci mogą uzyskać do 45% dofinansowania na realizację projektów, a dla małych i średnich przedsiębiorstw intensywność wsparcia może być jeszcze wyższa.
Jak nowe programy NFOŚiGW mogą uzupełnić istniejące działania?
Nowe programy NFOŚiGW dotyczące magazynów energii elektrycznej i cieplnej stanowią naturalne uzupełnienie i rozszerzenie dostępnych już inicjatyw. Przede wszystkim, skupiają się one na większych instalacjach przemysłowych i systemowych, które mają potencjał do stabilizacji całego systemu energetycznego w Polsce. Wprowadzenie programów dedykowanych dużym magazynom energii o mocy przekraczającej 2 MW i pojemności co najmniej 4 MWh pozwoli na wzmocnienie krajowej sieci elektroenergetycznej, co jest niezbędne w kontekście rozwoju odnawialnych źródeł energii.
Dzięki nowym programom, przedsiębiorstwa będą mogły zrealizować większe i bardziej zaawansowane projekty, które będą miały bezpośredni wpływ na poprawę bezpieczeństwa energetycznego kraju. Dodatkowo, programy te uzupełniają ofertę dla prosumentów, dostarczając narzędzi finansowych dla większych instalacji magazynujących energię, które mogą pełnić rolę buforów w systemie.
Nowa strategia NFOŚiGW koncentruje się również na magazynach ciepła, które dotychczas nie były tak szeroko wspierane, a ich rola w stabilizacji pracy sieci ciepłowniczych staje się coraz bardziej istotna. Dzięki wsparciu magazynów ciepła, systemy ciepłownicze oparte na odnawialnych źródłach energii będą mogły lepiej zarządzać nadwyżkami energii, co przyczyni się do zwiększenia efektywności energetycznej i redukcji emisji CO2.
Wyzwania i perspektywy – co dalej z magazynami energii?
Kluczowe wyzwania dla rozwoju magazynów energii w Polsce
Pomimo rosnącego wsparcia finansowego ze strony NFOŚiGW oraz dostępności funduszy unijnych, rozwój magazynów energii w Polsce napotyka na kilka istotnych wyzwań. Jednym z najważniejszych problemów jest wysoki koszt technologii magazynowania energii, co sprawia, że wiele firm i gospodarstw domowych wciąż waha się przed podjęciem inwestycji. Chociaż koszty baterii litowo-jonowych systematycznie spadają, to magazyny energii na dużą skalę wymagają znacznych nakładów kapitałowych, a zwrot z inwestycji może być rozłożony na wiele lat.
Kolejnym wyzwaniem jest brak wystarczającej infrastruktury technicznej, która umożliwiłaby szerokie wdrażanie magazynów energii w sieciach elektroenergetycznych oraz systemach ciepłowniczych. Integracja magazynów energii z systemami dystrybucyjnymi wymaga modernizacji infrastruktury sieciowej oraz wprowadzenia nowoczesnych systemów zarządzania energią, które będą w stanie efektywnie reagować na zmienne obciążenie i produkcję energii z OZE.
Nie można również zapomnieć o regulacjach prawnych, które często nie nadążają za szybkim rozwojem technologii. W Polsce brakuje jednoznacznych przepisów regulujących kwestie magazynowania energii, co może opóźniać rozwój tego sektora. Ponadto, obawy o bezpieczeństwo systemów magazynowania energii, szczególnie w kontekście magazynów bateryjnych, także stanowią barierę do ich szerszego wdrożenia.
Potencjalne korzyści gospodarcze, technologiczne i ekologiczne
Pomimo wyzwań, wdrażanie magazynów energii niesie ze sobą szereg korzyści zarówno dla gospodarki, jak i środowiska. Przede wszystkim, magazyny energii mogą znacząco zwiększyć efektywność systemów energetycznych, umożliwiając lepsze zarządzanie nadwyżkami energii produkowanej z OZE. Dzięki temu, Polska może zmniejszyć swoją zależność od paliw kopalnych i przyspieszyć transformację w kierunku gospodarki niskoemisyjnej.
Z technologicznego punktu widzenia, rozwój magazynów energii przyspieszy wdrażanie nowoczesnych rozwiązań w zarządzaniu energią. Technologie takie jak systemy zarządzania bateriami (BMS) czy systemy zarządzania energią (EMS) stają się kluczowe dla stabilności sieci elektroenergetycznej. W dłuższej perspektywie, rozwój magazynów energii może również przyczynić się do rozwoju innych zaawansowanych technologii, takich jak elektrolizery wodorowe, które mogą odgrywać kluczową rolę w magazynowaniu energii w postaci wodoru.
Ekologiczne korzyści związane z wdrażaniem magazynów energii są równie istotne. Magazyny te pozwalają na lepsze wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, co przyczynia się do redukcji emisji CO2. Wspierają także autokonsumpcję energii, co zmniejsza straty przesyłowe i poprawia efektywność energetyczną. W przypadku magazynów ciepła, technologie te mogą przyczynić się do lepszego zarządzania nadwyżkami ciepła wytworzonego przez systemy oparte na OZE, co zwiększa ich efektywność i obniża koszty operacyjne.
