W kwietniu 2024 roku Litwa osiągnęła kamień milowy w swojej transformacji energetycznej. Aż 67% zapotrzebowania kraju na energię elektryczną zostało pokryte przez odnawialne źródła energii (OZE), co stanowi najlepszy wynik w historii tego państwa. Jednocześnie Litwini zanotowali rekordowo niskie ceny prądu na rynku hurtowym, co pokazuje, że zielona energia może być nie tylko przyjazna środowisku, ale również korzystna finansowo.
Największy udział w produkcji energii w kwietniu miały farmy wiatrowe, odpowiadając za ponad 40% generacji. Pozostała część pochodziła głównie z elektrowni słonecznych i wodnych. Według danych operatora rynku energii Nord Pool, średnia cena energii elektrycznej spadła poniżej 10 euro za megawatogodzinę (MWh), co stanowi jedną z najniższych stawek w całej Unii Europejskiej.
Efekt strategicznych inwestycji
Sukces Litwy to efekt wieloletnich inwestycji w odnawialne źródła energii oraz konsekwentnej polityki energetycznej. Tylko w 2023 roku wydano pozwolenia na budowę instalacji OZE o łącznej mocy ponad 1,3 GW. Ministerstwo Energii Litwy deklaruje, że to dopiero początek. Kraj stawia sobie ambitne cele, chcąc do 2030 roku całkowicie uniezależnić się od importu energii i w pełni polegać na krajowej produkcji opartej na OZE.
Litewski model opiera się nie tylko na wielkoskalowych inwestycjach, ale również na aktywizacji obywateli. Programy wsparcia dla prosumentów, rozwój wspólnot energetycznych oraz cyfryzacja sektora sprawiają, że coraz więcej mieszkańców inwestuje w mikroinstalacje fotowoltaiczne. Dzięki temu lokalne społeczności mogą korzystać z tańszej i czystszej energii, a nadwyżki są oddawane do sieci.
Korzyści dla gospodarki i obywateli
Rekordowy udział OZE przekłada się bezpośrednio na portfele obywateli. Niższe ceny energii na rynku hurtowym oznaczają bowiem mniejsze rachunki za prąd. Eksperci podkreślają, że lokalna produkcja energii chroni konsumentów przed wahaniami cen gazu i prądu na rynkach międzynarodowych, co w ostatnich latach stało się szczególnie ważne.
Dodatkowym benefitem jest rosnące bezpieczeństwo energetyczne. Litwa, podobnie jak inne kraje regionu, intensywnie odcina się od rosyjskich surowców energetycznych. Inwestycje w OZE oraz rozwój połączeń międzysystemowych (m.in. z Polską i Szwecją) pozwalają z jednej strony eksportować nadwyżki energii, a z drugiej zapewniają stabilność dostaw nawet w przypadku nagłych zmian pogodowych.
Wzór dla regionu?
Litewski sukces może stać się przykładem dla innych państw regionu, w tym Polski. Choć warunki geograficzne i struktura rynku energetycznego różnią się, to wiele elementów litewskiej strategii można z powodzeniem zaadaptować: od cyfrowej transformacji sektora energetycznego, przez wsparcie dla prosumentów, aż po rozwój magazynów energii i elastycznych taryf dla gospodarstw domowych.
Transformacja energetyczna Litwy pokazuje, że inwestycje w OZE mogą przynieść nie tylko efekty ekologiczne, ale również realne korzyści ekonomiczne. W czasach kryzysu klimatycznego i energetycznego to sygnał, że warto podążać drogą zielonej energii z determinacją i długofalową wizją.