Od 1 lipca 2024 roku polskich odbiorców prądu czekają znaczące zmiany. Wpłyną one na sposób, w jaki gospodarstwa domowe i prosumenci będą rozliczać zużycie i produkcję energii elektrycznej. Przed nami wprowadzenie nowego systemu rozliczeń net-billingowych (daje możliwość wyboru między stawkami miesięcznymi a godzinowymi) oraz wprowadzenie dodatkowych ulg i bonusów. To właśnie teraz kluczowe staje się zrozumienie, jak te zmiany wpłyną na domowe fundusze i inwestycje w odnawialne źródła energii (OZE).
W tym artykule dokładnie analizujemy wprowadzane przepisy, ich potencjalny wpływ na koszty energii dla prosumenckich instalacji oraz przedstawiamy korzyści płynące z inwestycji w nowoczesne systemy magazynowania energii.
Czy te zmiany rzeczywiście czynią inwestycje w fotowoltaikę i magazyny energii bardziej opłacalnymi? Zapraszamy do lektury szczegółowego przeglądu, który pomoże każdemu prosumentowi przygotować się na nowe realia energetyczne.
Przegląd obecnych przepisów i nadchodzących zmian
Polski rynek energetyczny stoi u progu znaczących zmian, które mają na celu dostosowanie systemu energetycznego do współczesnych wymagań efektywności energetycznej oraz zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii (OZE) w krajowym miksie energetycznym.
Do 30 czerwca 2024 roku, system rozliczeń prosumentów, czyli gospodarstw domowych produkujących energię na własne potrzeby, będzie opierał się na dotychczasowym modelu net-meteringu. W ramach tego systemu, każda jednostka energii wprowadzona do sieci jest rozliczana w sposób ilościowy, gdzie za każdą wyprodukowaną kilowatogodzinę prosument mógł pobrać z sieci 0,8 kWh bez dodatkowych kosztów (1 kWh produkowanej energii odpowiadała 0,8 kWh dostępnej do zużycia).
Zmiana przepisów, która wejdzie w życie 1 lipca 2024 roku, przewiduje przejście z systemu net-meteringu na bardziej złożony system net-billingu, zgodnie z nowelizacją ustawy o odnawialnych źródłach energii (Dz.U. z 2024 r.).
W ramach nowego systemu, prosumentom oferowane są dwie opcje rozliczeń:
- według stałej miesięcznej ceny energii,
- według cen godzinowych, które mogą lepiej odzwierciedlać aktualne warunki rynkowe i zwiększać korzyści finansowe z własnej produkcji energii.
Projekt noweli ustawy o OZE, opracowany przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska, zakłada również wprowadzenie dodatkowych mechanizmów wspierających prosumentów, takich jak bonusy za wybór rozliczenia godzinowego oraz możliwość większego zwrotu za niewykorzystaną energię wprowadzoną do sieci – do 30% wartości nadwyżek w skali roku, co stanowi znaczącą zmianę w stosunku do obecnych 20%.
Co więcej, nowe przepisy wprowadzają zmiany w procesie przyznawania zezwoleń dla nowych instalacji OZE, przyspieszając i upraszczając procedury, co ma na celu zachęcenie więcej gospodarstw domowych i firm do inwestowania w odnawialne źródła energii. Zmiany te są odpowiedzią na rosnące potrzeby energetyczne oraz na konieczność zredukowania emisji CO2, co jest zgodne zarówno z unijnymi wytycznymi, jak i globalnymi celami zrównoważonego rozwoju.
Analiza wpływu zmian na gospodarstwa domowe: koszty i korzyści
Zmiany w sposobie rozliczeń energii elektrycznej, które wejdą w życie od lipca 2024 roku, przynoszą zarówno wyzwania, jak i szanse dla polskich gospodarstw domowych.
Według prognoz ekonomistów z BNP Paribas, rachunki za prąd dla gospodarstw domowych mogą wzrosnąć o 15-25% w drugiej połowie 2024 roku. Te szacunki biorą pod uwagę zakończenie okresu zamrożenia cen energii na poziomie 412 zł/MWh oraz przejście do pełnego uwolnienia cen, które mogą osiągnąć poziom 739 zł/MWh z uwzględnieniem kosztów dystrybucji i podatków.
Dla prosumentów, nowy system rozliczeń net-billingowych oferuje możliwość wyboru między rozliczeniem miesięcznym a godzinowym. Wybór opcji godzinowej, gdzie ceny mogą być niższe w okresach mniejszego zapotrzebowania na energię i wyższe w szczytach konsumpcyjnych, pozwala na bardziej świadome zarządzanie własnym zużyciem i produkcją energii. Dla gospodarstw domowych, które zdecydują się na instalacje fotowoltaiczne, może to oznaczać istotne oszczędności, szczególnie jeśli będą one zdolne do magazynowania nadwyżek energii w okresach niskich cen i wykorzystywania jej w okresach droższych taryf.
Koszt instalacji systemów OZE, w tym paneli fotowoltaicznych i magazynów energii, jest zmienny i zależny od wielu czynników, w tym od wielkości instalacji i technologii. Jednak dzięki przyspieszeniu i uproszczeniu procedur zezwoleń, jak również wprowadzeniu nowych ulg i bonusów za przyłączenie do systemu rozliczeń godzinowych, oczekuje się, że więcej gospodarstw domowych zdecyduje się na takie inwestycje. Prognozuje się, że dzięki tym zmianom, zwrot z inwestycji w OZE stanie się bardziej atrakcyjny, a okres zwrotu może ulec skróceniu.
Przykład wpływu instalacji magazynu energii dla gospodarstwa domowego Jana Kowalskiego
Rozważana konfiguracja:
instalacja fotowoltaiczna: 5 kWp
roczna produkcja energii: Około 5000 kWh
średnie roczne zużycie energii: 4000 kWh
aktualna cena energii: 0,85 zł/kWh
Opcje magazynu energii: pojemność: 10 kWh
Koszt instalacji magazynu z montażem: około 24 000 zł (przyjęto średnią wartość z przedziału 23 000 – 30 000 zł dla magazynu 10 kWh)
Analiza kosztów i oszczędności: zużycie energii z magazynu
Załóżmy, że magazyn umożliwia pełne wykorzystanie wyprodukowanej energii, minimalizując zakup energii z sieci, szczególnie w godzinach, gdy stawki są wyższe.
Oszczędności: jeśli pan Jan użyje magazynu do pokrycia zapotrzebowania na energię w godzinach szczytu (zakładając, że cena energii w tych godzinach może wzrosnąć do 1,20 zł/kWh), oszczędności mogą sięgnąć 1200 zł rocznie (1000 kWh * różnica w cenie 0,35 zł).
Analiza zwrotu z inwestycji:
koszt instalacji magazynu: 24 000 zł
oszczędności roczne: około 1200 zł
okres zwrotu z inwestycji: 24 000 zł / 1200 zł = około 20 lat
Przykład wpływu magazynu energii dla gospodarstwa domowego Pana Jana, ale z uwzględnieniem dofinansowania
Dofinansowanie: program „Mój Prąd” oferuje do 7 500 zł na zakup i montaż magazynu energii.
Koszt magazynu energii: 24 000 zł (przyjęto średnią wartość dla magazynu o pojemności 10 kWh)
Dofinansowanie z programu Mój Prąd: 7 500 zł
Efektywne koszty inwestycji po dofinansowaniu: 24 000 zł – 7 500 zł = 16 500 zł
Analiza kosztów i oszczędności po dofinansowaniu:
Oszczędności roczne: zakładając, że magazyn umożliwia wykorzystanie tańszej energii w godzinach szczytu, oszczędności mogą wynieść około 1200 zł rocznie.
Okres zwrotu z inwestycji po dofinansowaniu: 16 500 zł / 1200 zł ≈ 13,75 lat
Opinie ekspertów i prognozy dotyczące magazynowania energii i zmian w sektorze energetycznym
Dynamika rynku magazynowania energii
Prognozy firmy Trendforce wskazują na istotny wzrost nowych instalacji magazynów energii, które mają osiągnąć poziom 74 GW/173 GWh w 2024 roku, co oznacza wzrost rok do roku odpowiednio o 33% i 41%. Lwią część tego wzrostu będą stanowić instalacje w Chinach, Stanach Zjednoczonych i Europie, co pokazuje globalne skalowanie i akceptację technologii magazynowania energii jako kluczowego elementu w stabilizacji i efektywności sieci energetycznych.
Wpływ spadku cen akumulatorów
Kluczowym czynnikiem przyspieszających inwestycje w magazyny energii jest znaczące obniżenie cen ogniw akumulatorowych z węglanu litu – spadek z 0,12 USD/Wh na początku 2023 roku do poniżej 0,06 USD/Wh. Utrzymywanie się niskich cen jest oczekiwane na dłuższy okres, co znacząco poprawia rentowność magazynów energii, zwłaszcza na poziomie przemysłowym.
Zmiana modelu rozliczeniowego
Konrad Purchała, dyrektor zarządzający w Departamencie Zarządzania Systemem Polskich Sieci Elektroenergetycznych (PSE), wskazuje na zmiany w modelu rozliczeń za energię elektryczną, które będą miały miejsce już za kilka tygodni. Nowy system wprowadzi rozliczenia kwadransowe zamiast godzinnych, co zwiększy potrzebę elastyczności w zarządzaniu energią i umożliwi korzystanie z tańszej energii w okresach nadprodukcji.
Strategiczne wykorzystanie magazynów energii
Purchała podkreśla również, że magazyny energii będą miały kluczowe znaczenie w zarządzaniu nadmiarem energii i w integracji źródeł odnawialnych, co jest niezbędne dla stabilności systemu energetycznego. Magazyny umożliwiają ładowanie energii w czasach niskich cen i jej rozładowywanie, gdy ceny wzrastają, co otwiera nowe możliwości dla arbitrażu cenowego.
Przyszłość magazynowania energii
Prognozy na przyszłe lata są optymistyczne, ale obarczone pewnymi ryzykami. Napięcia geopolityczne, problemy z łańcuchami dostaw oraz presja finansowa na samorządy mogą wpłynąć na tempo rozwoju sektora. Mimo to, oczekuje się, że magazyny energii będą odgrywać coraz większą rolę w poprawie reżimu pracy bloków energetycznych, unikaniu uruchamiania dodatkowych bloków w szczycie wieczornym, a także w przeciwdziałaniu zmienności produkcji z OZE.
Dyskusja na temat taryf dynamicznych i elastyczności odbiorców w reagowaniu na zmieniające się ceny energii rzuca światło na konieczność dostosowania się konsumentów do nowych realiów rynkowych. Jak zauważa Purchała, to nowe podejście może stworzyć szanse dla odbiorców, aby maksymalizować korzyści płynące z niskich cen energii, co dodatkowo podkreśla rolę edukacji i świadomości konsumentów w zakresie zarządzania energią.
